W Polsce tradycje ratownictwa wodnego sięgają początków XVII wieku, kiedy to w roku 1604 z fundacji Heronima Gostomskiego powstaje w Sandomierzu nad Wisłą klasztor i szpital, którego zakonnicy mieli zadanie nieść pomoc „ofiarom” Wisły. W 1775 roku z inicjatywy A. Czartoryskiego wydano pierwszą książkę z zakresu ratownictwa „O ratowaniu tonących”. W roku 1775 Fryderyk II wydał w języku polskim Edykt Prędkiego Ratowania przez nagłe wypadki zaginionych w wodzie albo jakimkolwiek sposobem o utratę życia przewidzianych osób.

W roku 1898, z inicjatywy J. Radwana, powstała w Kaliszu pierwsza na ziemiach polskich organizacja ratowania tonących pod nazwą Cesarskie Towarzystwo Ratowania Tonących. Wydana przez L. Wernica w 1902 roku książka „Jak ratować tonących” jest pozycja opisującą metody i sposoby ratowania tonących oraz zawierającą wskazówki, jak należy zachowywać się w wodzie, by nie spowodować wypadku.

W 1925 roku Zarząd Polskiego Związku Pływackiego powołał do życia Komisję do Spraw Ratownictwa z siedzibą w Siemianowicach. Na przewodniczącego wybrano Feliksa Berlika, a na jej członków W. Trata, F. Bondara i W. Suessmana. W roku 1927 Komisja do Spraw ratownictwa przy PZP ogłosiła dzien 29 czerwca jako Dzień Ratownika, a główne uroczystości związane z ym świętem odbyły się na Śląsku.

W roku 1936 Polski Związek Pływacki zorganizował dla instruktorów pływania kurs ratowania tonących w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Kierownikiem kursu i głównym wykładowcą był kpt. Kazimierz Laskowski, który w 1936 roku odbył w Holandii przeszkolenie w zakresie ratownictwa wodnego. W roku 1938 takie kursy odbyły się w Warszawie i Gdyni.

Od roku 1952 ratowanie tonących wchodzi do programów Akademii Wychowania Fizycznego w Polsce. Fakt ten można uznać za początek teoretycznego i praktycznego rozwoju ratownictwa wodnego w naszym kraju. Bardzo aktywnie w tym zakresie działa Polski Związek Pływacki i powołany w roku 1959 na stanowisko pełnomocnika PZP do spraw ratownictwa M. Witkowski. Na jego propozycję Zarząd PZP wprowadził stopnie ratownicze, jednolite programy szkoleniowe oraz powołał Komisję Ratownictwa Wodnego przy Okręgowych Związkach Pływackich.

11 kwietnia 1962 roku, zarządzeniem przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki powołane zostaje Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, jako organizacja zajmująca się organizowaniem społecznych drużyn ratowników wodnych. Pierwszy Ogólnopolski Sejmik WOPR odbył się w listopadzie 1965 roku w Poznaniu. W skład centralnych władz WOPR weszli m.in. M. Witkowski, Z. Cendrowski, T. Olszański, W. Płóciennik, oraz L. Wilichnowski z Katowic. W roku 1967, na mocy decyzji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, WOPR uzyskał osobowość prawną, a pierwszy Zjazd Krajowy odbył się 20 kwietnia 1969 roku w Warszawie. Od 1 stycznia 1971 r. WOPR jest członkiem Międzynarodowej Federacji Ratownictwa Wodnego (FIS).

W roku 1994 podczas połączonego kongresu WLS i FIS, który odbył się w Cardiff powołanego jedną międzynarodową federację ratownictwa wodnego ILS (International Life Saving). WOPR jest jej członkiem rzeczywistym.

 

HISTORIA RATOWNICTWA WODNEGO W TARNOWSKICH GÓRACH.

Wodne ochotnicze Pogotowie Ratunkowe na terenie Tarnowskich Gór powstaje w 1966 roku, pierwszym prezesem zostaje wybrany Antoni Staniczek i jest nim do 1971 roku. W tym czasie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Tarnowskich Górach posiada 30 członków WOPR w tym dwóch ratowników I klasy oraz dwóch ratowników II klasy.

Dnia 11 stycznia 1969 roku odbywa się I Wojewódzki Zjazd Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w Katowicach. Zjazd Wojewódzki wytyczył kierunki działania Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego na terenie województwa Katowickiego oraz wybrał I Zarząd Wojewódzki. Prezesem nowo wybranego Zarządu Wojewódzkiego WOPR został mgr Lucjan Wilichnowski.

I Krajowy Zjazd WOPR odbył się w kwietniu 1969 roku, a na prezesa wybrano wiceministra Żeglugi Romualda Pietraszka, sekretarzem Generalnym został Wojciech Płóciennik.

Dnia 30 kwietnia 1969 roku na zasadzie porozumienia PZP przekazuje wszelkie sprawy związane z ratoniwctwem wodnym Zarządowi Głównemu WOPR. Efektem czego wprowadzone zostają następujące stopnie ratownicze:

• młodszy ratownik

• ratownik wodny

• starszy ratownik

• instruktor ratownik

• instruktor wykładowca ratownik

W roku 1970 na kąpielisku w Kaletach przeprowadzony został kurs na stopień Młodszego Ratownika przez instruktora ratownictwa mgr Lucjana Wilichnowski. Kurs ten ukończyło 6 osób z powiatu tarnogórskiego.

27 kwietnia 1971 roku odbyła się narada Ratowników i członków WOPR. Na naradzie obecny był prezes Zarządu Wojewódzkiego WOPR w Katowicach mgr Lucjan Wilichnowski. Naradę otworzył przedstawiciel PKKFiT Józef Przystał. Głos zabrali Józef Gryczman, Antoni Staniczek, Roman Szymik oraz mgr Lucjan Wilichnowski. Tematem dyskusji na naradzie był m.in. niewystarczający stan ratowników na terenie powiatu tarnogórskiego. Podjęto decyzję o przeprowadzeniu weryfikacji byłych ratowników i zatrudnieniu ich na akwenach zgodnie z potrzebami. Wybrano także nowy Zarząd Oddziału Powiatowego WOPR w Tarnowskich Górach.

Prezydium Wojewódzkie WOPR oceniło Zarząd Powiatowy WOPR w Tarnowskich Górach bardzo wysoko – w III grupie. Ocenę wydano na podstawie realizacji zadań statutowych, działalności organizacyjnej, szkoleniowej, działalności drużyn WOPR, aktywności Zarządów z jednostkami MO, ORMO, ZHP, ZMS, Zakładami Pracy, wkładem pracy społecznej itd. Lepsze od Tarnowskich Gór były Gliwice, Rybnik i Zabrze.

Rok 1975 był przełomowym w działalności WOPR na terenie tarnogórskim, w okresie tym nastąpił podział administracyjny powiatu tarnogórskiego, w związku z tym nastąpiło rozbicie organizacji WOPR w Tarnowskich Górach i kilku bardzo aktywnych działaczy przeszło do innych oddziałów. Część sprzętu jaki posiadał Zarząd Powiatowy w Tarnowskich Górach oddał nowo powstałemu oddziałowi WOPR w Piekarach Śląskich.

Do roku 1976 Zarząd Powiatowy WOPR nie posiadał własnej siedziby, co w dużym stopniu utrudniało pracę całej organizacji i Zarządowi. W roku 1976 Zarząd Miejski WOPR otrzymuje pomieszczenia w budynku Urzędu Miejskiego w Tarnowskich Górach przy ul.Górniczej 1 i po przeprowadzonym remoncie stały się siedzibą Zarządu Miejskiego WOPR.

7 kwietnia 1976 roku podpisano uchwałę nr 3/73 Wojewódzkiego WOPR w Katowicach w sprawie określenia zasięgu działania Miejskiego Oddziału WOPR w Tarnowskich Górach i powierzono Zarządowi Oddziału WOPR w Tarnowskich Górach sprawowanie aż do odwołania nadzoru organizacyjnego nad członkami i drużynami WOPR oraz akwenami na terenie: miasta Tarnowskie Góry, gminy – Krupski Młyn, Nakło Śl., Tąpkowice, Tworóg i Zbrosławice.

W 1976 roku Dyrekcja Ośrodka Rehablitacyjnego w Reptach Śląskich udostępniła kryty basen z którego korzystają członkowie WOPR podnosząc swoje kwalifikacje.

Na przestrzeni lat 1975-1977 widać wyraźny wzrost zainteresowania działalnością WOPR wśród społeczeństwa miasta Tarnowskie Góry. W tym okresie w Miejskim Oddziale WOPR w Tarnowskich Górach liczba członków wzrosła do 203 w tym 69 ratowników.

W roku 1980 Oddział Rejonowy WOPR w Tarnowskich Górach zakupił ratiotelefony „Echo” w ilości 10 szt. i 14 kwietnia 1980 roku Okręgowy Inspektorat PIR w Katowicach wyraził zgodę na ich posiadanie i używanie co ułatwiło nawiązywanie łączności między ratownikami nad zalewem Nakło-Chechło.

Wraz z rozwojem Rejonowego Oddziału WOPR Tarnowskie Góry oraz pozyskiwaniem nowego sprzętu nad zalewem Nakło-Chechło wzrosło zapotrzebowanie na pomieszczenie w którym można byłoby umieszczać i naprawiać sprzęt.

5.07.1985 r Firma FLSO „Makron” Siemianowice Śl. zrealizowała dostawę 5 segmentów na budowę stannicy i tak przed sezonem 1985 r. nad zalewem Nakło-Chechło powstaje stanica WOPR.

 

Stanica WOPR Nakło-Chechło rok 1986 r.

 

Zalew Nakło-Chechło rok 1986. Od lewej: Janusz Musioł, Marek Kałwak, Krystian Niejodek, Janusz Sosinka, Jerzy Hońca.

 

W 1988 roku przeprowadzono tylko jeden kurs podstawowy na członka WOPR oraz jeden kurs na stopień młodszego ratownika. Dużym problemem w tamtym okresie był brak krytego basenu w Tarnowskich Górach co utrudniało między innymi szkolenie ratowników, przygotowanie ratowników do zawodów, przygotowanie do sezonu letniego.

23.09.1989 r. odbyło się zebranie wyjazdowe Prezydium ZW WOPR w Katowicach na terenie działania Oddziału Tarnowskich Góry w Nakle-Chechle. Omówiony został sezon letni 1989 r. gdzie stwierdzono, iż brak ratowników był powodem nieuruchomienia jednej z pływalni „Pniowiec” a inne większe pływalnie obsadzone są w większości młodszymi ratownikami. Prezydium Oddziału WOPR Tarnowskie Góry wyjaśnia iż zbyt rozległy teren działania utrudnia nabór nowych członków, w 1989 r. odbył się tylko jeden kurs na stopień młodszy ratownik oraz że dotacje jakie otrzymuje Oddział Rejonowy WOPR Tarnowskie Góry to skromna kwota na organizację zawodów i paliwa do łodzi służących do ratowania tonących. W postanowieniach końcowych Prezydium ZW WOPR kładzie się nacisk na zwiększenie propagandy i nawiązanie kontaktu z organizacjami młodzieżowymi, celem naboru nowych członków oraz ich przeszkolenia. Postanawia przydzielić dla Oddziału Rejonowego WOPR w Tarnowskich Górach łodź „Cameo” oraz silnik przyczepny „Wicher 25” oraz postanawia dać na przechowanie w Stanicy WOPR w Nakle-Chechle skuter wodny z silnikiem „Wicher 30” do ewentualnej dyspozycji szkoleniowej Instruktorowi Ratownictwa WOPR w stopniu starszego ratownika motorowodnego Krystianowi Niejodek.

Niestety brak materiałów źródłowych na temat rozwoju Tarnogórskiego WOPR w okresie 1990-1995 r.

W dniach 19-21.01.1996 r. odbyło się w Jaworzu wyjazdowe zebranie Plenarne ZW WOPR w Katowicach. W czasie dwudniowych obrad omówiono różne sprawy oraz między innymi sprawy bierżące województwa. Jednym z ważniejszych problemów dla organizacji wojewódzkiego WOPR było podjęcie uchwały o rozwiązaniu Oddziału Rejonowego WOPR w Tarnowskich Górach. Zarząd Wojewódzki WOPR w Katowicach stwierdził iż działalność Oddziału była niezgodna z jej statutem i jeżeli do 1.01.1997 r. nie zostaną podjęte właściwe działania statutowo – organizacyjne (w pierwszym rzędzie Zjazd Oddziału) Oddział Rejonowy WOPR w Tarnowskich Górach zostanie rozwiązany.

30.11.1996 r. odbył się Zjazd Sprawozdawczo-Wyborczy Oddziału Rejonowego WOPR w Tanorwskch Górach w trakcie którego prezesem następnej kadencji Zarządu Oddziału Rejonowego WOPR w Tarnowskich Górach po raz kolejny został Henryk Woźnica.

W dniu 15.03.1997 r. miał miejsce Nadzwyczajny Zjazd Członków Oddziału Rejonowego WOPR Tarnowskie Góry gdzie wybrano nowy skład zarządu na czele którego stanął Pan Krystian Niejodek – Instruktor Ratownictwa i Instruktor Motorowodny. Od tego momentu na wyraźnie wyższym poziomie rozpoczęło się szkolenie ratowników w Tarnowskich Górach oraz zainteresowanie członkostwem w tej organizacji. Powyższe przedstawia niniejsza tabela:

	1997	1998	1999	2000	2001
Ilość członków	91	106	124	126	115
Młodsi Ratownicy	48	62	71	75	68
Ratownicy Wodni	13	22	24	26	25
Starsi Ratownicy	1	1	1	1	1
Instruktorzy	1	1	1	1	1
Członkowie bez uprawnień	28	20	27	24	24

21.10.2002 r. odbył się Zjazd Sprawozdawczo Wyborczy Oddziału Rejonowego WOPR w Tarnowskich Górach. Na zebranie przybyli zaproszeni goście tj. Wiktor Zajączkowski – Prezez ZG WOPR w Katowicach, Roman Szymik – Prezez WOPR Piekary Śląskie, Marcin Kamiński – Prezes OR Siemianowice Śląskie, Andrzej Kasprusz – członek Prezydium ZW WOPR.

 

Zjazd Sprawozdawczo-Wyborczy 12.10.2002 r. Od lewej: Krystian Niejodek, Wiktor Zajączkowski, Andrzej Kasprusz.

 

Na zebraniu podjęto uchwałę o zmianę nazwy Oddziału Rejonowego WOPR Tarnowskie Góry na Tarnogórskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe z siedzibą w Tarnowskich Górach oraz przeprowadzono wybory do nowego Zarządu. Prezesem Tarnogórskiego WOPR został ponownie wybrany Krystian Niejodek i wspólnie z nim tworzyliśmy dalszą cześć tej historii do dnia 15 listopada 2016 roku kiedy Pan Prezes odszedł od nas na wieczną wachtę.

 

17 marca 2017 roku odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze Tarnogórskiego WOPR. Zgodnie z przyjętym regulaminem oraz porządkiem obrad członkowie wysłuchali sprawozdania z działalności za lata 2012 - 2017, powołano odpowiednie komisje i odbyły się głosowania. Członkowie udzielili absolutorium odchodzącemu Zarządowi oraz wybrali nowego Prezesa i Zarząd Tarnogórskiego WOPR na lata 2017 - 2022. Prezesem Tarnogórskiego WOPR został Tomasz Warcaba, a członkami Zarządu zostali: Adrian Czerwiński, Mateusz Kotkowski, Leszek Kozdraś, Marian Mańka, Michał Wawszczyk.

 

 

^{Artykuł opracowano na podstawie pracy licencjackiej pt. "Historia Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w Tarnowskich Górach w latach 1966 - 2006r" napisanej przez Marka Niejodka w Zakładzie Pływania i Ratownictwa Wodnego Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach - wszelkie prawa zastrzeżone!.}